ماهیت و سرشت مکاشفه ی عرفانی از دیدگاه صدرالمتألهين

دکتر قاسم کاکایی (دانشیار دانشگاه شیراز)
دکتر عباس احمدی سعدی (استادیار دانشگاه شیراز)

چکیده
يكي از مسايل مهم در حوزه ي عرفان پژوهي در دو قرن اخير مسأله ي ماهيت مكاشفه ي عرفاني است. اين موضوع به صورت پراكنده در آثار حكما و عرفاي مسلمان نيز مورد توجه قرار گرفته است.صدراي شيرازي نيز با رويكردي پيشيني و مبتني بر آراء خود در نفس شناسي و جهان شناسي و با تأكيد بر اصولي چون صيرورت اشتدادي نفس واتحاد آن با مدركات خود، تجارب عرفاني را واقعيتي معرفت زا مي داند كه در اثر تزكيه ي باطني – در سنتهاي گوناگون ديني و در اعصار مختلف – براي آدميان به وقوع پيوسته است .در بيانات ملا صدرا مي توان به همان اوصافي دست يافت كه برخي ذاتگرايان معاصر با رهيافت پسيني خود درباره ي مكاشفه ي عرفاني بدان رسيده اند، البته به استثناي خصيصه ي تناقض آميزي. اغلب يا همه ي مكاشفات شخصي ملا صدرا از سنخ مكاشفه ي معنوي- در مقابل صوري- بوده يعني مكاشفاتي كه مشتمل بر آگاهي از حقايق كلي هستي است چنانكه او اصول حكمت متعاليه مانند اصالت و وحدت شخصي وجود رامحصول كشف و الهام غيبي مي داند. با اين همه شواهد و قرايني در آثار صدرالمتألهين هست كه مبين ويژگيهاي مشترك تجارب و مكاشفات عرفاني است و از اين رو مي توان وي را در زمره ي ذاتگرايان محسوب كرد.
mahiat va serecht mokashefeye erfani az didgah sadrol motahelin.pdf.pdf